Latince adı; Begonvil Bougainvillea
Budama şekline göre ya da bulunduğu toprağın besi durumuna göre 10-15 metre yükseklere tırmanabilen sarmaşık türü veya daha zayıf ve saksı gibi toprak azlığında bodur ağaçcık şeklinde gelişen süs ağacıdır.
Aslında küçük sarı yıldız şeklinde olan gerçek çiçeklerinin etrafını genelde pembe leylak mor daha nadiren kırmızı beyaz sarı renklerde olabilen ve çiçek şeklinde farklılaşmış yapraklar çevreler. Görenlerin çiçek zannettiği dalında kuruduğu zaman bile kağıtsı yapısı ile bir süre daha rengini korumaya devam eden bu çiçek yapraklar; duvarları evlerin cephelerini kaplayarak altındaki gerçek yeşil yaprakları gizler.
Begonvil tropik ve tropik altı bölgelerin ağacı olup yaz başından itibaren neredeyse sonbahar sonuna kadar pembe mor çiçekleri ile Akdeniz iklimli bahçeleri şenlendirir. Bahçelerde doğal yetişim alanının en Kuzey sınırı İstanbul Büyükada ve diğer adalarıdır. Daha sert iklimli yerlerde kış donlarını atlatamaz.
Begonvil bakımı çok kolay bir bitki olsa da; güzel bol çiçek veren ve sağlıklı bir görünüm için budama yapmak şarttır.
Birkaç çeşit budama kaldırır.
Çalı Tipi ya da Bodur Begonviller
Bu türler duvar üstlerinden aşağı sarkıtılarak çit bitkisi olarak ya da saksılar içerisinde kullanılır. Düzenli budanmak isterler. Begonvil gövdesi kalınlaştıkça daha çok dal üretir. Gelişigüzel yayılan bu dalları denetim altında tutmak için devamlı budama gerekebilir. Yapraklarını döktüğü şubat ayı biçim vermek şubat ayıbiçim vermek için çok uygun bir zaman. Bu durumda tüm kırık ve aşınmış dalları temizleyin. Bodur kalması ve yuvarlak bir form alması için sıkı bir budama yapın.
Sarmaşık Begonvillerin Budanması
Bitkinin şekil almaya başladığı ilk iki sene çok önemlidir. Eğer pergola ya da bir duvarınızı kaplaması için boya gitmesini istiyorsanız birkaç ana dal bırakıp tüm dalları dipten budamalısınız. Eğer dipten budanmazsa yarım kalmış küçük dallardan çok sayıda yeni yan dal çıkar. Bu hoş bir görünüm vermez ve zamanla bitkiyi dentlemek güçleşir. Eğer bitki yaşlıysa odunlaşmış ve çok kalınlaşmış ana gövdenin yanından çıkan sağlam ikinci ya da üçüncü dalın gelişmesine izin verin. Yaşlı gövde dipten kesildiğinde bitki gençleşir.
Begonvil Bakımı
Genelde büyük saksı ihtiyacı gösterdiğinden balkonunuz için aldıysanız buna dikkat ediniz. Ayrıca çok hassas olduğundan saksı büyütürken kök sistemini oynatmadan kuru bıraktığınız toprağı ile sarsmadan bir bütün olarak çıkarıp yeni saksıya dikiniz. Güneşi çok sevmesine rağmen balkonda konuşlandıracaksanızsaksının yani köklerinin gölgede serin kalmasına dikkat ediniz. Çiçekli bitkiyi kıskanarak sulayınız.
Bol sulama çiçeklerini birden bire bırakmasına neden olur. Ayrıca bu bitki dış mekân ağacı olduğundan iç ortamlarda çiçeğini yine hemen döker. Ben câmekanda kış sonunda erkenden çiçeklendirdiğim begonvilidiğer bitkileri üşütmek pahasına gündüzleri açık cam önünde tutarak çiçeklerini dökmemesini sağlamaya çalışıyorum ve kırağı soğuk tehlikesi ilk geçtiği ağaçların çiçeklenme döneminde balkona açık havaya çıkarıyorum.
Eğer Akdeniz özlemiyle begonvili İstanbul?da veya yakınında bir ılıman yörede bahçenizde yetiştirmek arzusundaysanız size marketlerde satılan ve sıcak bölgelerde üretilmiş o yöre türleri yerine; Büyükada?ya giderek çiçekçiden bu adanın özel türü olan bugenvil fidesinden almanızı kuvvetle öneririm!
Bitkiniz eğer saksı bitkisiyse ve eviniz Akdeniz bölgesi dışındaysa don olmadan en geç Kasım?ın ortalarında bitkinizi korunaklı yerlere örneğin varsa camla kapatılmış balkona taşıyın. Ortam sıcaklığına göre ağaç yaprağını döker veya dökmeden kışı öyle geçirebilir. Kışın daha az sulayarak köklerini çürütmemek gerekir! İnce zayıf dalları ve dal uçları budama yapılırken bitkinin dikenlerinin elinize batmamasına dikkat ediniz.
Sıkı budamadan çekinmeyin. Bitkiniz ölmez daha canlı ve güzel dallar sağlıklı çiçekler oluşturur.
Ağaca Yönlendirme
Mor salkımda olduğu gibi satın alırken bitkinin sağlam bir gövde üzerinde gelişmiş olmasına dikkat edin. Dal budak sarmış bir begonvil fidesini ağaca yönlendirmek çok zaman ister iki fideyi birbirine dayayarak dikerseniz daha çabuk sonuç alırsınız.
Ağaca yönlendirme işlemi mor salkım örneğindeki gibidir.
İki değişik renkli begonvilden güzel bodur ağal elde edebilirsiniz. Mor ve kırmızı yan yana geldiğinde göz alıcı olur.
Begonvil Üretilmesi
Kitaplarda üretilmesinin kolay olduğu ılık iklimlerde kışın veya geç sonbaharda kesilen çubukların aynı asma üretimi gibi yataklama yöntemi ile üretildiği belirtilmekteyse de; amatörler için üretilmesi oldukça güçtür. Ben başarısız denemelerden sonra sürgün mevsiminde veya erken yazda yarı odunlaşmış dallardan alınan kurşun kalem kalınlığında çelikleri nemli dere kumundan yatak içinde 45? yatık olarak yarısına kadar sapladığımda sonuç alabildim. Ayrıca kolay bulunur türler daha kolay köklenirken az bulunur renklerdeki türleri çoğaltmak daha zor olmakta.
